Тавантолгой түлш ХХК-ийн Зүүн үйлдвэрийг Дотоодын цэргийн хамгаалалтад шилжүүлсэнтэй холбоотойгоор үйлдвэрийн  бүсийн шалган нэвтрүүлэх журмын талаар  дотоодын тээврийн компаниудад танилцууллаа. Ажлын албаны дарга И.Баттөгс, Борлуулалт хадгалалтын албаны дарга О.Мишээл, Бүтээгдэхүүн түгээлтийн албаны дарга Ш.Мөнхцог болон Дотоодын цэргийн 05 дугаар ангийн салбарын захирагч Хошууч Д.Пүрэвсүрэн нар журмыг танилцуулж, зөрчлөөс хэрхэн сэргийлэх талаарх зөвлөгөө мэдээллийг өгсөн юм. Уулзалтад шахмал түлшний тээвэр хийдэг 28 компанийн удирдлагууд оролцлоо.

АНУ-аас Монгол Улсад суугаа ЭСЯ-ны Эдийн засгийн албаны Байгаль орчин, эдийн засгийн асуудал эрхэлсэн атташе Жон Конард болон тус албаны мэргэжилтнүүд өнөөдөр Тавантолгой түлш компани, үйлдвэрийн үйл ажиллагаатай танилцлаа. Уулзалтад Тавантолгой түлш компанийн Ерөнхий инженер бөгөөд ҮТТГ-ын дарга Д.Эрдэнэцогт, Ерөнхий технологич Д.Өлзийбат болон Зүүн үйлдвэрийн дарга Г.Баттөмөр нар компанийн үйл ажиллагаа, шахмал түлш үйлдвэрлэл, техник технологи, хатуу түлшний стандартын талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг өгсөн юм. Мөн Улаанбаатар хотод хэрэглэж байгаа хатуу түлшний чанарыг сайжруулах чиглэлийн судалгаа, бүтээгдэхүүн хөгжүүлэлтийн ажлыг ШУА-тай хамтран эхлүүлээд байгаа тухайгаа онцоллоо. АНУ-ын ЭСЯ-ны Эдийн засгийн албаны Байгаль орчин, эдийн засгийн асуудал эрхэлсэн атташе Жон Конард нь 2024 оны тавдугаар сараас Монгол Улсад томилогдон ажиллаж байгаа бөгөөд эрчим хүчний салбарт анхаарал хандуулан ажиллаж байгаа аж. Тэрээр , "Миний эрхлэх ажлын хүрээнд эрчим хүчний салбар хамаардаг. Танай үйлдвэрийн тухайд гэр хорооллын айл өрхүүдийг түлш, дулаанаар хангах үүргийг хүлээдэг нь энэ салбарт хамааралтай гэж ойлгож байгаа. Тиймээс би танай үйлдвэр, үйл ажиллагаатай өөрийн биеэр танилцаж, цаашдын хөгжлийн чиг хандлага, түүнд бидний зүгээс ямар асуудалд дэмжлэг үзүүлж болох талаар санал солилцоход таатай байна. Бид танай үйл ажиллагааг дэмжин ажиллахад бэлэн байна" гэдгээ онцоллоо.

Тавантолгой түлш компани Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн хэрэгжилтийг хангах, бүх бүтцийн нэгжийн алба хаагчдыг мэргэшүүлж, чадавхжуулах зорилгоор жил бүр Төрийн худалдан авах ажиллагааны А3 сертификат олгох сургалтад хамруулдаг билээ. Энэ оны сургалтыг 3-р сарын 20,21-ний өдрүүдэд Зүүн үйлдвэрт танхимаар зохион байгуулж байгаа бөгөөд үйлдвэрлэлийн техник, технологийн үйл ажиллагаанд голлох үүрэг гүйцэтгэн ажилладаг инженер техникийн ажилтнууд болон мэргэжилтнүүдийг хамруулж байгаагаараа онцлогтой байна. Ингэснээр компанийн Худалдан авах ажиллагааны ил тод байдлыг хангах, хяналтын тогтолцоог бүрдүүлэх, учирч болох эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх  чухал ач холбогдолтой юм.

Монгол Улсын Засгийн газрын 2017 оны 281 дүгээр "Цагдаа, дотоодын цэргийн хамгаалалтад авах улсын онц чухал обьектын жагсаалт батлах тухай" тогтоолд Тавантолгой түлш ХХК-н дөрвөн обьектыг хамгаалалтад авахаар тусгасны дагуу тус компанийн Зүүн үйлдвэрийг Дотоодын цэргийн 05 дугаар ангийн бие бүрэлдэхүүн Тавантолгой түлш ХХК-ийн харуул хамгаалалтын албанаас шилжүүлэн авлаа. Ажил хүлээлцэх үеэр Дотоодын цэргийн захирагчийн нэгдүгээр орлогч Штабын дарга дэд хурандаа Д.Отгонбаатар, "Үндэсний аюулгүй байдлын чиг баримжаатай  Тавантолгой түлш ХХК-ийн Баруун болон Төвийн үйлдвэрийг 2021 оноос эхлэн манай байгууллага хамгаалалтад авсан. Зүүн үйлдвэрийг өнөөдрөөс эхлэн хамгаалах үүрэг бидэнд шилжиж байна. Дотоодын цэрэг нь цэргийн хувцас өмссөн хэдий ч цагдаагийн байгууллагын чиг үүргийг хэрэгжүүлж ажилладаг учир гарсан зөрчил, дутагдлыг хуулийн хүрээнд шийдэн ажилладаг. Тиймээс бидний үйл ажиллагааг дэмжин хамтран ажиллана гэдэгт итгэлтэй байна" гэсэн юм.

Тавантолгой түлш ХХК нь шахмал түлшний үндсэн түүхий эдийг солих, чанарыг сайжруулах, стандартыг шинээр боловсруулах ажлын хүрээнд ШУА-ын харьяа Хими, химийн технологийн хүрээлэнгийн эрдэмтэд, Агаарын бохирдлыг бууруулах үндэсний хорооны дэргэдэх Эрдэмтдийн зөвлөл болон гадаадын эрдэм шинжилгээний байгууллагуудтай хамтран ажиллаж байна. Өнөөдрийн байдлаар Эрдэнэс тавантолгой ХК-н уурхайгаас ачуулсан эхний 15 вагон баяжуулсан нүүрс Тавантолгой түлш ХХК-н үйлдвэрийн талбайд буусан ба үлдсэн нүүрсийг хуваарийн дагуу татан авах юм. Эрдэнэс Тавантолгой ХК-ний баяжуулсан нүүрсээр шахмал түлш үйлдвэрлэн хагас үйлдвэрлэлийн туршилтын ажлууд хийгдэх ба эрдэмтдийн зөвлөлөөс гарсан дүгнэлт, зөвлөмж, шийдвэрт үндэслэж хэрэглээнд нэвтрүүлнэ.

Тавантолгой түлш ХХК шахмал түлшний чанар сайжруулах чиглэлээр Шинжлэх ухааны академитай хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа. Энэхүү санамж бичгийн зорилго нь "Шахмал түлшний түүхий эдийг "Эрдэнэс Тавантолгой" ХК-ийн Баяжуулах үйлдвэрийн эрчим хүчний баяжуулсан нүүрсээр солих, шинэ түүхий эдэд тохирсон барьцалдуулагчийг бий болгох, түүнд тавигдах техникийн шаардлагыг тодорхойлох, байгууллагын стандартыг шинэчлэн сайжруулж, батлуулахад чиглэх юм. Санамж бичигт гарын үсэг зурах үеэр ШУА-ийн Ерөнхийлөгч С.Дэмбэрэл, "Хамтын ажиллагааны санамж бичгийн хүрээнд тусгай хөтөлбөр боловсруулан ажиллана. Шахмал түлшний үйлдвэрлэлд үндэсний шинэ технологийг бий болгох, олон улсын стандарт туршлагад нийцсэн шинэ түүхий эд болон барьцалдуулагчид шаардлагатай судалгааны ажлыг хийж гүйцэтгэнэ. Мөн шахмал түлшний чиглэлээрх олон улсын байгууллагуудтай хамтран ажиллаж туршлага судлахын сацуу ШУА-аас зохион байгуулж буй сургалт, төсөл хөтөлбөрүүдэд Тавантолгой түлш компанийн ажилтнуудыг хамруулан судалгаа шинжилгээний чиглэлээр мэргэжлийн түвшинд хамтран ажиллана" гэв. Тавантолгой түлш ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Ц.Эрдэнэбаяр, "Засгийн газраас шахмал түлшийг сайжруулах чиглэл өгсний дагуу хамгийн сайн түүхий эдээ өгч байгаа нь "Эрдэнэс Тавантолгойн" ХК-ийн Баяжуулах үйлдвэрээс гарч буй баяжуулсан нүүрс. Энэ нүүрсээр  бид шахмал түлшний үндсэн түүхий эд болох мидлингийг  сольж шахмал түлшний чанарыг сайжруулах, судалгааны ажлуудыг Шинжлэх ухааны академитай хамтран хийх хүсэлтээ илэрхийлж, ийнхүү санамж бичиг байгуулж байна. Шахмал түлшний түүхий эдийг сайжруулах чиглэлийн судалгааны ажлыг хийснээр ирэх галлагааны улирал буюу есдүгээр сарын 15-аас шинэ түүхий эдээр шахмал түлш үйлдвэрлэж, шинэ түлшийг хэрэглэгчдэд хүргэхээр зорьж байна" гэлээ. Хамтын ажиллагааны хүрээнд шахмал түлшний үндсэн түүхий эдийг баяжуулсан нүүрсээр солих судалгааны ажлыг хийхийн зэрэгцээ холбогч эд буюу барьцалдуулагч бүтээгдэхүүнийг шинэчлэх, стандарт батлуулах зэрэг ажлыг хийх юм.    

Тавантолгой түлш компанийн Борлуулалтын албаны дарга О.Мишээлээс шахмал түлшний борлуулалттай холбоотой асуудлаар тодруулга авлаа. -Сүүлийн өдрүүдэд шахмал түлшний эрэлт нэмэгдэж, цэгүүдэд хомсдол үүслээ гэх мэдээлэл гарсан. Нийслэлийн хэмжээнд хэчнээн цэгээр борлуулалт хийж байгаа вэ? -Нийслэлийн хэмжээнд өнөөдрийн байдлаар борлуулалтын 530 цэгээр шахмал түлш борлуулж байна. Энэ сарын 21-ний өдрөөс эхлэн манай компанийн Төвийн үйлдвэрийн үйл ажиллагааг зогсоосон. Үүнтэй холбоотойгоор 3 хоног борлуулалтын цэгүүдэд 5 тонноор буюу өдөрт 2000-2200 тонн түлш нийлүүлсэн. Өчигдрөөс буцаагаад 10 тн буюу хоногт 3000-3500 тонн түлш нийлүүлээд эхэлсэн. Тэгэхээр цаашид хомсдол үүсэхгүй. -Ер нь аюулгүйн нөөц ямар хэмжээтэй байгаа вэ. Төвийн үйлдвэрээ зогсоохоор нийлүүлэлт хэвийн явж чадах уу? -Зүүн үйлдвэр 5 шугамаар хоногт 1800-2500 тонн орчим түлш үйлдвэрлэж байна. Нийслэлийн 7 дүүргийн хэмжээнд 17 агуулах, үйлдвэрийн бүсэд нийт 36000 тонн шахмал түлшний нөөцтэй байна. Энэ өвлийн оргил ачааллын үеийн борлуулалтаар тооцвол 30 хоногийн хэрэглээ гэсэн үг. Төвийн үйлдвэр зогссон ч зүүн үйлдвэр ажиллаж байгаа болохоор шахмал түлшний нийлүүлэлт хэвийн явагдана. -Дугаарын хязгаарлалттай холбоотойгоор шахмал түлшний тээвэрлэлтэд саад учирч байгаа зүйл байна уу? -Өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд захын хорооллуудад маш их түгжрэл үүссэнтэй холбоотойгоор түгээлт бага зэрэг оройтсон асуудал гарсан. Үүнийг холбогдох байгууллагуудад нь мэдэгдэж, түлш түгээлтийн машинуудыг хязгаарлалтад оруулахгүйгээр хэвийн явуулж байна. Тиймээс дугаарын хязгаарлалт түгээлтэд нөлөөлсөн зүйл байхгүй. Мөн шахмал түлшний нөөцийн агуулахууд Сонгинохайрхан, Хан-Уул дүүрэгт олонх нь байрлаж байгаа учир аль болох богино эргэлтээр түргэн шуурхай нийлүүлэх ажлыг зохион байгуулаад явж байна. -Иргэдийн дунд ирэх сарын 1-ээс шахмал түлшний үнэ нэмэгдэнэ гэсэн ойлголт байна. Үүнээс болоод иргэд нөөцлөх сонирхолтой байх шиг байна. Үүнд тайлбар өгөөч, үнэ нэмэгдэх үү? -25 кг-ын савлагаатай нэг шуудай шахмал түлш 3750 төгрөгөөр худалдаалагдаж байна. Энэ үнэ нэмэгдэхгүй гэдгийг албан ёсоор хэлье. Мөн галлагааны улирал дуустал буюу тавдугаар сарын 15 хүртэл энэ үнээрээ, борлуулалт хэвийн үргэлжилнэ.

Тавантолгой түлш ХХК нь Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 50 дугаар зүйлийн 50.5 дэх хэсэгт "Үнэлгээний хорооны хараат бус гишүүнээр иргэний нийгмийн байгууллага, төрийн бус байгууллагын төлөөллийг, нийслэл болон улсын зэрэглэлтэй хотоос бусад орон нутагт аймаг, сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас томилсон иргэн, Засаг даргын Тамгын газрын ажилтныг сонгоно" гэж заасан байдаг. Үүний дагуу Тавантолгой түлш ХХК-ийн 2025 онд хэрэгжих төсөл арга хэмжээний худалдан авах ажиллагааг зохион байгуулахад үнэлгээний хорооны бүрэлдэхүүнд ажиллах боломжтой худалдан авах ажиллагааны мэргэшсэн ажилтан бэлтгэх сургалтад хамрагдсан /А3 сертификат/ иргэдтэй хамтран ажиллана. Хамтран ажиллах хүсэлтийг info@ttt.mn, baasanjav.ts@ttt.mn цахим хаягаар ирүүлнэ үү. Лавлах утас: 90188188, 70119400